De mode van de toekomst wordt ontworpen in samenwerking met de natuur

Heb je al gehoord van de levende doodskist van Bob Hendrikx en Loop Biotech? Hoe dit verband houdt met modeontwerp, daar komen we later op terug.

Niet alle kledingstukken zijn hetzelfde gemaakt. De keuzes die een ontwerper maakt met betrekking tot onder andere de stof, bepalen de levenscyclus van het product. Natuurlijk is het nooit de bedoeling dat een kledingstuk op de vuilnisbelt belandt. De realiteit is echter dat te veel textielafval juist op die plaatsen terechtkomt, decennia (zo niet eeuwen) wachtend om te worden afgebroken. Plaatsen zoals de tweedehandsmarkt in Accra, Ghana, en de onlangs ontdekte illegale stortplaatsen in de Atacama-woestijn in Chili zijn het bewijs. Het komt erop neer dat deze manier van ontwerpen in strijd is met de natuur. Want, in de natuur bestaat zoiets als afval immers niet. Dit is een ontmoedigende realiteit voor veel ontwerpers, maar toch zou dit een uitnodiging moeten zijn om het ontwerpproces te heroverwegen. Wat als we het script omdraaien en beginnen met de uiteindelijke eindbestemming van het product?

Klimaatverandering tegengaan

Stortplaatsen zijn bronnen van broeikasgasemissies en het creëren van meer producten zonder een duidelijke visie op het einde van hun levenscyclus zal niet veel goeds doen voor het milieu. Daarnaast is onze industrie, om de Changing Markets' Foundation te citeren: verslaafd aan fossiele brandstoffen, waarop de organisatie in haar rapport Synthetics Anonymous heeft geëxtrapoleerd. Als we als industrie de uitstoot van broeikasgassen willen terugdringen of in ieder geval niet willen laten toenemen, kunnen we dat alleen doen door de status quo te verstoren. Ontwerpbenaderingen zoals upcycling zijn in opkomst, maar wat volgt is de vraag: waarom is dit niet de remedie tegen toenemende broeikasgassen?

Het ontwerpproces heroverwegen

De reden waarom ik in het begin de levende doodskist van Hendrikx noemde, is dat het proces begint bij de materialen. Dit specifieke product is gemaakt met mycelium, de wortelstructuur van paddenstoelen, die kan uitgroeien tot verschillende vormen en dichtheden. Het is duidelijk dat de enige weg vooruit die van de verandering is, en dit is een voorbeeld van deze notie. Terwijl traditionele ontwerpprocessen uitgaan van de esthetische visie van de ontwerper, kan de toekomst van het ontwerpen beginnen bij de materialen. Deze mentaliteitsverandering opent mogelijkheden zoals het omarmen van een nieuwe benadering die biodesign wordt genoemd. De auteur van het gelijknamige boek, William Myers, legt de biodesign-benadering uit als: "Naar de natuur gaan en proberen de biologie op te nemen in ontwerpprocessen en het eindproduct."

Nieuwe manieren van fabricage

Op het gebied van modeontwerp is er een Nederlandse pionier die biologie tot de kern van het ontwerpproces maakt. Heb je wel eens gehoord van de term biofabricage? Het Nederlandse bedrijf Neffa, geleid door ontwerpster en oprichtster Aniela Hoitink, doet precies dat. Ze maken het materiaal en fabriceren een product op één plek. Stelt u zich eens voor dat uw volgende handtas op één plek wordt gemaakt, van het materiaal tot de afwerking. Dat is waar Hoitink en haar team aan hebben gewerkt: een one-stop-factory waar merken hun producten laten ontwikkelen met een minimale, zo niet carbon negatieve voetafdruk. Bovendien elimineert deze fabricage-oplossing de noodzaak van complexe toeleveringsketens, textielafval en hoge niveaus van CO2-uitstoot. Onlangs is Neffa begonnen met uitbreiden door het opzetten van fabrieken in andere Europese landen. Blijf op de hoogte, want deze zomer komen er spannende updates van dit bedrijf.

Verschuiving van conflict naar samenwerking

In plaats van te ontwerpen op een manier die garandeert dat het product uiteindelijk op de vuilnisbelt belandt en in strijd is met de natuur, wordt het tijd om een partnerschap met de natuur aan te gaan. Ontwerpen in samenwerking met de natuur vereist begrip voor levende wezens zoals bacteriën en andere micro-organismen. Zoals ik al eerder aangaf, moet het ontwerpproces op zijn kop worden gezet. In plaats van te beginnen met de esthetiek van het ontwerp, zouden ontwerpers moeten beginnen met de materialen en het begrijpen van hun capaciteiten en hoe van hieruit vormen zouden kunnen ontstaan. Dit is letterlijk een meer organische dan gestructureerde benadering van hun werk, maar een benadering die ik alleen maar kan zien als de toekomst van mode die vrij is van vuilnisbelten.

Hoe te beginnen met biodesign?

Biodesign komt in veel verschillende vormen, maar fundamenteel begint het met een begrip van levende wezens zoals micro-organismen. Een boek dat ik ten zeerste kan aanbevelen is 'Biodesign' door William Myers. Voor een TED Talk raad ik je aan Neri Oxman (MIT Media Lab), Emma van der Leest (BlueCity biodesign lab), Suzanne Lee (Biofabricate), en Theanne Schiros (AlgiKnit) op te zoeken. Voor modeontwerpers die met biodesign aan de slag willen, is de Biodesign guide van de Stanford University een goede bron om mee te beginnen.

Dit artikel is eerder verschenen op FashionUnited UK. Vertaling en bewerking naar het Nederlands door Marthe Stroom.